Από την οργή στη δικαίωση
Τα τελευταία χρόνια ζούμε μία εποχή διαμαρτυριών σε παγκόσμια κλίμακα. Αν εξαιρέσει κάποιος την Ελλάδα που δεν έχουμε ζήσει κάτι έντονο, οι λαϊκές διαμαρτυρίες αυξάνονται και γίνονται όλο και πιο μαζικές.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, κινήματα που διαδηλώνουν κατά της δημοσιονομικής λιτότητας και της διαφθοράς έχουν ανατρέψει δημοκρατικές κυβερνήσεις από την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική μέχρι την Αφρική και την Ασία. Οι διαμαρτυρίες υπέρ της δημοκρατίας σε αυταρχικές χώρες έχουν επίσης πολλαπλασιαστεί, με αρκετές να έχουν καταφέρει να εκδιώξουν μακροχρόνιους ηγέτες, όπως στο Σουδάν και την Αλγερία. Στις μέρες μας, οι οικονομικές επιπτώσεις από την πανδημία, σε συνδυασμό με την άνοδο των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων, οδηγούν σε ένα άλλο κύμα διαμαρτυριών για το κόστος ζωής.
Με την έλευση των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας και των πλατφορμών πολυμέσων, αυτό που συμβαίνει οπουδήποτε μπορεί μαθευτεί παντού. Τα μηνύματα και οι ενέργειες των διαδηλωτών υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ, για παράδειγμα, ενέπνευσαν και καθοδήγησαν διαδηλωτές σε άλλες ηπείρους. Οι διαμαρτυρίες των Black Lives Matter στις Ηνωμένες Πολιτείες το καλοκαίρι του 2020 είχαν ιδιαίτερη απήχηση. Βασιζόμενοι σε δεκαετίες διεθνών διαμαρτυριών υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτων, οι διαδηλώσεις -που πυροδοτήθηκαν από τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ τον Μάιο του 2020 από έναν λευκό αστυνομικό- εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλο τον κόσμο. Εκτός από την αλληλεγγύη στους διαδηλωτές των ΗΠΑ, οι διαμαρτυρόμενοι στην Ευρώπη, τη Νότια Αμερική και την Ασία συνέδεσαν το κίνημα με τις δικές τους εμπειρίες αποικιοκρατίας, ρατσισμού και κρατικής βίας που έχουν διαπράξει οι κυβερνήσεις τους.
Οι νέες τεχνολογίες επικοινωνίας και οι πλατφόρμες μέσων ενημέρωσης δεν αυξάνουν μόνο την ευαισθητοποίηση. Δίνουν επίσης τη δυνατότητα στα κινήματα σε διαφορετικές χώρες να μάθουν και να συνεργαστούν μεταξύ τους. Το κίνημα διαμαρτυρίας υπέρ της δημοκρατίας χωρίς ηγέτες στην Ταϊλάνδη συνδέθηκε με ομάδες που καθοδηγούσαν παρόμοιες προσπάθειες στο Χονγκ Κονγκ. Ωστόσο, υπάρχει κάποια ανησυχία ότι η ευκολία με την οποία μπορούν να μοιράζονται οι μέθοδοι και οι τακτικές διαμαρτυρίας μπορεί να κρύψει τον όγκο της εργασίας που απαιτείται για την οργάνωση αποτελεσματικών κινημάτων που μπορούν να επιτύχουν την πολιτική αλλαγή. Ως αποτέλεσμα, οι εκκολαπτόμενες προσπάθειες θα μπορούσαν να διασπαστούν ή να αποτύχουν επειδή οι διαδηλωτές δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι να τις διατηρήσουν, ιδιαίτερα όταν καταστέλλονται βίαια από κρατικές δυνάμεις.
Εν τω μεταξύ, οι κυβερνήσεις προσπαθούν ενεργά να περιορίσουν την άνοδο της πολιτικής αντίστασης, αναπτύσσοντας βία, όπως στη Μιανμάρ και πιο πρόσφατα στο Ιράν, για να συντρίψουν τις ειρηνικές διαδηλώσεις. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλές χώρες χρησιμοποίησαν περιορισμούς που σχετίζονται με την πανδημία στις συγκεντρώσεις ως πρόσχημα για να περιορίσουν τους διαδηλωτές και να συλλάβουν ακτιβιστές και δημοσιογράφους – μια στρατηγική που εφαρμόστηκε από την Αλγερία έως τις Φιλιππίνες. Άλλα κατασταλτικά καθεστώτα, όπως η Ρωσία, η Λευκορωσία και η Σαουδική Αραβία, στοχεύουν αντιφρονούντες για βία και απαγωγή στο εξωτερικό, εφιστώντας την παγκόσμια προσοχή στην πρακτική που είναι γνωστή ως διεθνική καταστολή.
Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη παρερμηνεύουν τις διαδηλώσεις στο Ιράν
Η αρχική αδυναμία πολλών στη Δύση να κατανοήσουν πλήρως την κλίμακα αυτού που εκτυλίσσεται τώρα στο Ιράν, είναι το προϊόν τριών δυναμικών που αντικατοπτρίζουν βαθύτερα προβλήματα για τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ και οι ΗΠΑ συνεργάζονται με τον ευρύτερο κόσμο. Για να αποφευχθεί η επανάληψη αυτών των λαθών, η Δύση πρέπει να μετριάσει τέτοιες στρεβλώσεις αντιλήψεων και πολιτικής.
- Η Δύναμη της Διαμαρτυρίας
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο πολλαπλασιασμός των διαδηλώσεων που σημάδεψαν το 2019 συνεχίστηκε, τροφοδοτούμενος πλέον από τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας, αλλά και από την αύξηση των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων που προκλήθηκαν -και- από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Εν τω μεταξύ, παρόλο που έχουν ξεσπάσει νέα κύματα διαμαρτυρίας σε αυταρχικές χώρες όπως το Ιράν και πιο πρόσφατα η Κίνα, οι εξελίξεις από το 2019 στην Αλγερία και το Σουδάν, όπου οι διαδηλωτές ανέτρεψαν μονάρχες, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει να εκτοπίσουν τις εδραιωμένες στρατιωτικές ελίτ που κατέχουν πραγματικά την εξουσία, έχουν αποκαλύψει τους περιορισμούς της πολιτικής αντίστασης.
2. Κοινή χρήση τεχνολογίας και τακτικών
Η παγκόσμια διασύνδεση μπορεί να είναι η πιο σημαντική κινητήρια δύναμη της πολιτικής αντίστασης, με τους διαδηλωτές να εκτίθενται και να εμπνέονται από κοινωνικά κινήματα που βλέπουν στο διαδίκτυο. Μαθαίνουν επίσης από άλλους ακτιβιστές μοιράζοντας στρατηγικές και οργανωτικές προσεγγίσεις. Αλλά οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν επίσης την τεχνολογία, καθώς και τη διεθνική καταστολή, για να στοχοποιήσουν αντιφρονούντες, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
3. Η παγκόσμια επιρροή του BLM
Το κίνημα των Black Lives Matter που ξεκίνησε στις Ηνωμένες Πολιτείες οικειοποιήθηκε από ακτιβιστές σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι ανέπτυξαν παρόμοια γλώσσα, σύμβολα και ενέργειες σε πολύ διαφορετικά πολιτικά πλαίσια. Επειδή η ίδια η BLM βασίζεται στον ιστορικό απελευθερωτικό αγώνα των Μαύρων, υπάρχει χώρος για διάφορα κινήματα να αδράξουν το εκτεταμένο όραμά της για τη δικαιοσύνη και να εφαρμόσουν αυτές τις απαιτήσεις στις δικές τους εμπειρίες ρατσισμού και προκατάληψης.