Το «τέλος» του Γιάνη Βαρουφάκη είχε έρθει πριν καν ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους και τους θεσμούς, το 2015.
Ήταν Φεβρουάριος του 2015. 5 Φεβρουαρίου. Οι τότε υπουργοί Οικονομικών Ελλάδας και Γερμανίας, Βαρουφάκης και Σόιμπλε, συναντώνται στο Βερολίνο για μία «συνομιλία γνωριμίας», κάνουν κοινές δηλώσεις και απαντούν σε ερωτήσεις δημοσιογράφων. Οι δηλώσεις του Γ. Βαρουφάκη, μάλλον μέρος αυτών, δεν ξεχάστηκαν και δεν συγχωρέθηκαν ποτέ από τον Γερμανό ομόλογό του.
Ο κ. Βαρουφάκης αφότου ανέλυσε το πλάνο της κυβέρνησης, προαναγγέλλοντας επί της ουσίας την πρόταση για το πρόγραμμα «γέφυρα», μίλησε και για τις κοινωνικές συνέπειες της φτωχοποίησης του λαού. Λίγο πριν ξεστομίσει το «ασυγχώρητο» βέβαια, είχε εκθειάσει το κοινό πολιτικό μας σπίτι, την Ευρώπη, την πνευματική κληρονομιά της Γαλλίας και της Γερμανίας, τον Γκαίτε τον Χέγκελ και τις αξίες που ενώνουν τους λαούς της Ένωσης. Και τότε ήρθε η φράση που ήταν αρκετή για να διαγράψει το όνομα ‘Βαρουφάκης’ για τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μια για πάντα:
«…η Γερμανία είναι ένα έθνος που μπορεί να μας καταλάβει όσο λίγοι στην Ευρώπη. Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει καλύτερα από εσάς, πώς μία οικονομία που έχει υποστεί βαρύτατη ύφεση μπορεί πραγματικά να επωάσει το αυγό του φιδιού μέσα στην κοινωνία. Όταν επιστρέψω στην Ελλάδα θα βρεθώ στο κοινοβούλιό μας, όπου το τρίτο σε δύναμη κόμμα είναι ένα ναζιστικό κόμμα…».
Το θέμα «Χίτλερ – Ναζί», η Γερμανία σαν οργανισμός πάλεψε ΠΟΛΥ και κατάφερε να το διαγράψει, να το διώξει εντελώς από τη συνείδηση των γενιών που έζησαν μετά τον ΒΠΠ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διαπίστωση πολλών δημοσιολόγων, κατά το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου που φιλοξένησε η χώρα το 2006, πως «για πρώτη φορά βλέπουμε τόσες πολλές γερμανικές σημαίες σε μπαλκόνια και δρόμους, αυτό αποτελούσε μεγάλο ταμπού για τους ανθρώπους της χώρας. Φοβόμασταν κάθε μορφή έκφρασης που παρέπεμπε σε θερμό εθνικό φρόνημα». Αναφερόμενοι φυσικά στο κλίμα ευφορίας που δημιούργησε η καλή πορεία της εθνικής τους ομάδας.
Αυτό δεν αναιρεί το γεγονός πως η ανάμνηση της φρικαλεότητας του Ναζισμού υπάρχει στην ιστορική μνήμη σε παγκόσμια κλίμακα. Ο τότε υπουργός Γ. Βαρουφάκης είπε μία αλήθεια. Σκληρή μεν, αλλά πραγματική. Στους λόγους της ανόδου του Χίτλερ, συγκαταλεγόταν σε περίοπτη θέση η ανάγκη στοχοποίησης ενός «εχθρού» για να αποσπάσει την κοινωνία από την οικονομική εξαθλίωση, την πολιτειακή αστάθεια και τις πολιτικές αλλαγές και αναταράξεις εντός και εκτός συνόρων.
Βλέποντας σήμερα, τους πολιτικούς συσχετισμούς στην Ευρώπη, τη ρητορική κυβερνώντων και όχι μόνο, σε χώρες όπως Ουγγαρία, Πολωνία, Ιταλία, Μ. Βρετανία, Σουηδία, Ισπανία, το σκοτεινό παράδειγμα της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα, αλλά και τα πεπραγμένα αυταρχικών καθεστώτων όπως της Ρωσίας -κυρίως- και της Τουρκίας, η φράση του Γιάνη Βαρουφάκη προς τον Β. Σόιμπλε όσο σκληρή κι αν ήταν, ήταν μία αληθινή αποτίμηση και προειδοποίηση.
Η οικονομική κρίση που προκλήθηκε το 2008 και η συνακόλουθη μονομερής επιδίωξη από τις αρχές της ΕΕ και των εθνικών αρχών για σκληρά νεοφιλελεύθερα μέτρα ελέγχου του ελλείμματος και λιτότητας, αποτέλεσε μία απαρχή στροφής μεγάλου μέρους των πολιτών σε ακραίες πολιτικές εκφάνσεις «πατριωτισμού»: Πολιτικές ρητορικές ταυτότητας και γενικής αμφισβήτησης, με σκοπό την «ανακάλυψη» εχθρών και τη διάσπαση της προσοχής και της συνοχής των λαών, εκμεταλλευόμενες τη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού και τις οικονομικές ανισότητες.